Ülkemizde son yıllarda yaşanan ekonomik gelişmeler nedeniyle sayısı hızla artan yabancı uyruklu çalışanların sosyal güvenlik işlemleri ve çalışma izinleri hakkında mevzatın dağınık olması nedeniyle yaşanan sıkıntıların biride yabancı çalışanların eksik gün çalışması konusudur.
Sosyal güvenlik kurumu 12.11.2019 tarihinde yayınladığı genel yazı ile; “5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 107 nci maddesine dayanılarak, 12/05/2010 tarih 27579 sayı ile Resmi Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 102 inci maddesinin 13 üncü fıkrasında belirtilen, “a) Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmeti sunucularından veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatli olduğunu gösteren rapor, ç) Gözaltına alınma ile tutukluluk hâline ilişkin belgeler, f) Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmî makamlardan alınan yazı örneği,” hususlarına ilişkin eksik çalışma veya eksik ücret ödenme nedenlerini kanıtlayan belgeler ile 4857 sayılı İş Kanununun 74 üncü maddesinde sayılan hallerin ortaya çıkması durumunda eksik çalışma veya eksik ücret ödeme nedenlerini kanıtlayan belgeler Kurumumuzca kabul edilecek olup aylık prim ve hizmet belgesi ile muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde eksik gün veya eksik ücret bildirimleri için işverenden ayrıca aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi istenmeyecektir.”
denilmek suretiyle yabancı uyruklu sigortalılar için seçilebilecek eksik gün nedenleri
1-İstirahat,
4-Gözaltına Alınma,
5-Tutukluluk,
8-Grev,
9-Lokavt,
10-Genel Hayatı Etkileyen Olaylar
11-Doğal Afet kodlarıyla sınırlandırılmıştır.
Yine aynı genel yazıda, “İşyeri ile ilişiğini kesmeden geçici süreli olarak yurt dışına çıkılması durumunda ülkeye giriş ve çıkış tarihlerinin de dikkate alınarak kişinin yolda geçireceği süreler için; Ülkeden çıkış günü hariç olmak üzere iki gün, yine ülkeye giriş tarihi hariç olmak üzere iki günü geçmemek üzere yolda geçen sürelerin de dikkate alınması suretiyle bu süreler için de işverenden aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi istenmeyecektir.” denilmek suretiyle, sigortalının işyeri ile ilişiğini kesmeden geçici süreli olarak yurt dışına çıkması durumunda bu süreler için eksik gün bildirimin yapılabileceği ifade edilmiştir.
Söz konusu Genel Yazı gereğince e-Bildirge programlarında gerekli güncellemeler yapılmış ve yabancı uyruklu sigortalılar için yukarıda belirtilen eksik gün nedenleri dışındaki kodların seçimi kısıtlanmıştır.
Ancak, gerek sigortalının birden fazla belge yada kanun türünden bildirilmesinin gerektiği hallerde (5746 AR-GE teşviki,yeraltında ve yer üstünde çalışan sigortalılar, sağlık hizmet sunucularında fiili hizmete tabi çalışan sigortalılar vs.) gerekse de yabancı uyruklu öğrencilerin bildirimlerinde birtakım sorunlar ortaya çıkmıştır.
Bu nedenle,
1-Üniversitelerde kısmi zamanlı çalışan yada okullarında staja tabi tutulan yabancı uyruklu öğrenciler için 7, 22, 42 ,43, 49 ve 50 nolu belge türleri ile sınırlı olmak üzere söz konusu eksik gün kontrolü kaldırılmıştır.
2- Malullük yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenmeksizin sadece genel sağlık sigortası primi yada kısa vadeli sigorta kolları primi ödenen yabancı uyruklu sigortalılar için 19 ve 46 nolu belge türleri ile sınırlı olmak üzere söz konusu eksik gün kontrolü kaldırılmıştır.
3-Aynı sigortalının birden fazla belge yada kanun türünden bildirilmesinin gerektiği hallere (5746 ARGE teşviki, yeraltında ve yer üstünde çalışan sigortalılar, sağlık hizmet sunucularında fiili hizmete tabi çalışan sigortalılar vs.) ilişkin olmak üzere eksik gün nedenlerine “25-Diğer belge/kanun türlerinden gün tamamlama” adında bir eksik gün nedeni ilave edilmiştir. Bu kapsamda bildirimi yapılacak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı sigortalılar ile yabancı uyruklu sigortalılar için bu eksik gün nedeninin seçilmesi gerekmektedir.
4-Çalışmakta iken işyeri ile ilişiği kesilmeksizin geçici olarak yurtdışına giden yabancı uyruklu sigortalıların eksik günleri ile ilgili olarak “21-Diğer Ücretsiz İzin” kodunun seçilebilmesi yönünde e-Bildirge programlarına gerekli kontroller ilave edilmiştir.
Ayrıca çalışma izni başvuruları sözleşme türü ve içeriğinin Bakanlık tarafından belirlendiği, başvuru değerlendirme sürecinde 6735 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinde belirtilen istisnai durum dışında iş sözleşmesinin kısmi süreli olması halinde çalışma izni başvurusunun kabul edilmediği, bundan dolayı çalışma iznine müracaat ederken bir yıl veya daha fazla bir süre için alınan çalışma izninin daha sonra kısmi süre olarak bildirilme olanağının bulunmadığı, bu durumun istisnasının sadece 4857 sayılı İş Kanununun 74 üncü maddesinde sayılan (Analık halinde çalışma ve süt izni ) hal için geçerli olduğu kabul edilmektedir. 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkındaki Kanunun Uygulama Yönetmeliğinde, kanuni çalışmalar tanımı içeriğinde yer verilen analık hali dışında, yıllık izin, iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık, geçici iş göremezlik ödeneği ile işsizlik sigortası ödeneklerinin de bulunduğu görülmüştür. Yabancıların sosyal güvenlik kurumu tarafından belirtilen eksik günler hariç eksik çalışmasının kabul edilmeyeceği konusuna dikkat edilmesi gerekmektedir.
Mali Müşavir Davut BAYRAK 13.11.2019
Kaynak;
12.11.2019 – 17519684 Sayılı Genel Yazı
18.03.2019 – 4331865 Sayılı Genel Yazı
Bir yanıt bırakın